Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego „sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę”. Wadę należy rozumieć jako wszelkiego rodzaju przejaw niezgodności rzeczy sprzedanej z zawartą umową. Wyróżnia się dwa rodzaje wad: wady fizyczne i wady prawne.
Wada fizyczna
Wada fizyczna ma miejsce, gdy rzecz sprzedana:
I nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia.
Przykład: jeśli zakupiony samochód nie jeździ, a właśnie w tym celu został zakupiony, sprzedawca po zawarciu umowy nie może poinformować nas, iż auto jest jednak eksponatem.
II nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór.
Przykład: kupione mydło wywołuje alergię u dziecka, choć próbka tego nie powodowała.
III nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.
Przykład: jeśli aparat został zakupiony do celów standardowej fotografii, jednak kupujący chciał go także użyć pod wodą. Sprzedający zapewnił go, iż urządzenie jest wodoodporne, a w rzeczywistości było inaczej.
IV została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Przykład: otrzymanie czterech żarówek w opakowaniu kompletu pięciu sztuk.
V ma wadę także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Przykład: meble nieprawidłowo złożone przez sprzedawcę lub jego pracownika będą obarczone wadą fizyczną.
Zaistniałą wadę należy dokładnie udokumentować. Można to uczynić na kilka sposobów: skórę dziecka z reakcją alergiczną należy sfotografować, niedziałający aparat należy nagrać przy nieudanej próbie uruchomienia, nieprawidłowo złożoną szafę należy zmierzyć, by wykazać, iż jest ona krzywa. Posiadając opis sytuacji i odpowiednie udokumentowanie problemu można skorzystać z rękojmi, która będzie opisana w kolejnym artykule.
Wada prawna
Zdecydowanie rzadszym zjawiskiem od wad fizycznych są wady prawne. Na ogół ich rozwiązanie jest trudniejsze niż chociażby dosłanie jednej żarówki, gdy takowej brakuje w opakowaniu.
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego „Rzecz dotknięta jest wadą prawną, jeżeli stanowi własność osoby trzeciej, jest obciążona prawem osoby trzeciej albo ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. W przypadku sprzedaży prawa wada prawna może również polegać na nieistnieniu prawa.” Zatem mamy do czynienia z taką wadą między innymi w następujących sytuacjach:
I Kobieta sprzedała nam samochód. Jednak w trakcie korzystania z auta okazuje się, iż pojazd nie należał do kobiety, a do jej matki, która nie wyraziła zgody na sprzedaż.
II Mężczyzna kupił u jubilera pierścionek zaręczynowy. Po udanych oświadczynach okazuje się, iż złoto wykorzystane do stworzenia biżuterii było objęte zastawem, a jubiler żąda jego zwrotu.
III Po zakupie nieruchomości dowiadujemy się o gazociągu przebiegającym tuż pod powierzchnią działki budowlanej, co uniemożliwia budowę wymarzonego domu. O istnieniu gazociągu nie zostaliśmy poinformowani, żadna zmianka o nim nie znajduje się w księgach wieczystych czy dokumentacji technicznej terenu.
Wadę prawną również należy dokładnie udokumentować w oparciu o okoliczności i dokumenty wskazujące na jej zaistnienie. Możemy swoich praw, podobnie jak w przypadku wad fizycznych, dochodzić w ramach rękojmi, co zostanie opisane w kolejnym artykule.
M.Z.