Oba sformułowania brzmią podobnie, a znaczą coś zupełnie różnego. Są źródłem licznych nieporozumień oraz przejęzyczeń w przypadku kontaktu zwykłego obywatela z prawem. Zatem na czym polega różnica między dwoma pojęciami?
Definicja zdolności prawnej
To pojęcie należy rozumieć jako możliwość stania się podmiotem praw i obowiązków w prawie cywilnym.
Kto posiada zdolność prawną?
I. Osoby fizyczne od chwili urodzenia*
II. Osoby prawne od chwili zarejestrowania – firmy, partie polityczne, fundacje, stowarzyszenia rejestrowe etc.
III. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, lecz obdarzone zdolnością prawną na mocy ustawy takie jak spółka jawna, wspólnota mieszkaniowa, stowarzyszenie zwykłe etc.
Tylko i wyłącznie podmioty przynależące do kategorii I, II lub III mogą być stroną umowy. Przykładowo kamień, obraz, komputer, okno mogą być przedmiotem umowy sprzedaży, czyli można je nabyć lub spieniężyć. Nie mogą jednak być jej stroną, zatem nie mogą niczego kupić ani sprzedać.
Definicja zdolności do czynności prawnych
Przez to pojęcie należy rozumieć osobistą możliwość przyjmowania i składania oświadczeń woli mających na celu wywołanie powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.
Kto posiada zdolność do czynności prawnych?
Nie wszystkie podmioty posiadające zdolność prawną mają zdolność do czynności prawnych, zaś wszystkie podmioty wyposażone w zdolność do czynności prawnych są jednocześnie obdarzone zdolnością prawną. Różnica wynika z faktu, iż:
I. Osoby fizyczne do ukończenia 13 roku życia oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie posiadają zdolności do czynności prawnych.
II. Zdolność do czynności prawnych przysługuje w ograniczonym zakresie od momentu ukończenia 13 roku życia do uzyskania pełnoletniości oraz osobom ubezwłasnowolnionym całkowicie. Wyjątek stanowi również nabycie przez kobietę pełnej zdolności do czynności prawnych, na skutek zawarcia małżeństwa, przed ukończeniem 18-stego roku życia (za zgodą sądu rodzinnego).
Podsumowując, posiadanie zdolności prawnej umożliwia na przykład dziedziczenie, gdyż objęcie spadku nie wymaga złożenia oświadczenia woli. Fakt bycia obdarzonym zdolnością do czynności prawnych powoduje z kolei możliwość samodzielnego zawarcia na przykład umowy o pracę, umowy sprzedaży mieszkania czy założenia działalności gospodarczej.
Ciekawostka
*To zagadnienie jest regulowane przez Art. 8. § 1. Kodeksu cywilnego „Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.”. Od czasów republiki rzymskiej znany jest jednak istotny wyjątek od tej zasady w postaci dziecka poczętego, ale nienarodzonego (tzw. nasciturus). Posiada ono zdolność prawną pod warunkiem żywego urodzenia. Ów wyjątek był, i w dalszym ciągu jest, ściśle związany z możliwością dziedziczenia.
MZ