W przypadku wystąpienia problemów z rzeczą kupioną (na podstawie umowy sprzedaży a nie jak się powszechnie, ale błędnie określa „kupna-sprzedaży”) możliwe jest oparcie roszczeń na podstawie roszczeń z tytułu rękojmi za wady rzeczy lub gwarancji. Czy nasz wybór jest dowolny czy zależy od sprzedającego?

Rękojmia za wady rzeczy, zwana potocznie reklamacją, określona została w przepisach Kodeksu cywilnego (art. 556 – 576 k.c.). Jest niezależna od postanowień umowy pomiędzy stronami. Może być wyłączona jedynie między przedsiębiorcami, ale nie w stosunku do konsumenta. Nadto, w odniesieniu do konsumentów związana jest z pewnymi ułatwieniami związanymi m.in. z domniemaniem istnienia wady rzeczy sprzedanej. Całość tych regulacji sprawia, że jest to bardzo skuteczna forma dochodzenia roszczeń. Nie jest oczywiście nieograniczona – zależy od faktycznego wystąpienia wady (fizycznej lub prawnej), a nadto w ramach powoływania się na rękojmię, należy mieć na uwadze terminy jej zgłoszenia (art. 563 § 1 k.c., art. 568 § 1 k.c.). O tym jednak była mowa we wcześniejszym artykule.

Rękojmia za wady jest zatem prostą i skuteczną formą obrony przed występującymi defektami rzeczy sprzedanej. Nie jest obwarowana żadnymi warunkami (jak ma to miejsce w przypadku gwarancji). Również rozwiązania reklamacji są bardzo klarowne – obniżenie ceny lub odstąpienie od umowy albo naprawienie rzeczy lub wymiana jej na nową (art. 560 § 1 i 2 k.c., art. 561 § 1 k.c.). Co istotne decyzja w przedmiocie wyboru rozwiązania należy do kupującego. Kupujący  może bowiem wybrać każdą z ww. rozwiązań (wymiany rzeczy, jej naprawienia, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy) natomiast to sprzedawca może zmodyfikować skutki tego oświadczenia poprzez niezwłoczną i bez nadmiernych niedogodności wymianę rzeczy wadliwą na wolną od wad albo usunięcie wady. Wyjątek ten nie jest jednak nieograniczony, gdyż sprzedawca nie może powoływać się na niego jeśli rzecz została już raz wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady (nie wykonał określonego obowiązku).

Instytucja gwarancji również została wprowadzona do przepisów Kodeksu cywilnego (art. 577 – 581 k.c.) przy czym w jej przypadku konkretne warunki opisane są zwykle w umowie. Często umowa przyjmuje postać Karty gwarancyjnej lub innego rodzaju regulaminu. Działania z zakresu gwarancji, o ile mogą być podobne do rękojmi, albowiem …mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług… – to jednak ostateczny ich kształt reguluje sprzedawca lub producent. Docelowo, gwarancja w odróżnieniu od rękojmi – może być obarczona jakimiś warunkami, nie musi zapewniać dowolności rozwiązania na wypadek wady i nie musi nawet pochodzić od sprzedawcy (gwarantem może być innymi podmiot). Gwarancja nie jest również obligatoryjna – wcale nie musi być udzielona, choć w praktyce jest stosowane. Z jednej strony zatem gwarancja może być rozwiązaniem bardziej elastycznym np. zapewniać rzecz zamienną na czas naprawy, ale z drugiej może być wyłączona (np. w przypadku wcześniejszej ingerencji w przedmiot zakupu – wykonanie przeróbek lub niewłaściwe serwisowanie).

Reasumując, rękojmia wydaje się instytucją bardziej powszechną (pomimo braku wiedzy o niej), gdyż dotyczy większości rzeczy sprzedanych. Gwarancja wydaje się bardziej odpowiadać potrzebom rynku. Co istotne jednak, roszczenia z tytułu rękojmi pozostają niezależne od roszczeń z tytułu gwarancji. Zgodnie z dyspozycją art. 579 § 1 k.c. …Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji… Docelowo odpowiedź na pierwotne pytanie jest przewrotna. Nie trzeba wybierać, można skorzystać z dwóch rozwiązań jednocześnie …Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi…