W związku z prowadzonymi w ostatnim czasie wykładami z zakresu zagadnienia prawnych form wsparcia osób z zaburzeniami otępiennymi – chciałbym przedstawić moją autorską koncepcję dot. podsumowania rozwiązań prawnych. Jest to o tyle istotne, iż kwestia wsparcia rodzin czy opiekunów osób chorych na chorobę Alzheimera czy też inne zaburzenia neuropoznawcze nie ma charakteru skodyfikowanego. Nie istnieje również osoba gałąź prawna zajmująca się tego rodzaju zagadnieniami.

Wskazane podsumowanie oparte zostało na założeniu prakseologicznym, tj. diagnozie problemu, z którym zwracają się do mnie bliscy / opiekunowie osób z zaburzeniami otępiennymi. Problematykę tą można zatem sprowadzić do trzech głównych zagadnień:

a) reprezentacja interesów podopiecznego – w tej grupie odnajdujemy zarówno zagadnienia dotyczące reprezentacji interesów najbliższych, jak również działania, mające na celu odwrócenie skutków prawnych niekorzystnych rozporządzeń.

b) opieka faktyczna – w tym zakresie mowa o zapewnieniu bezpieczeństwa, pożywienia, podaniu leków etc.

c) wsparcie finansowe – w szczególności w obrębie wniosków o różnego rodzaju świadczenia.

W ramach pierwszej grupy, tj. reprezentacji interesów można wymienić następujące instytucje prawa:

a) pełnomocnictwo (ogólne – w tym sporządzone przed notariuszem, jak również szczególne  – bankowe, pocztowe, uprawniające do dostępu do dokumentacji medycznej czy też tzw. in blanco)

b) ubezwłasnowolnienie – procedura pozwalająca na zadbanie o interesy podopiecznego bez jego zgody, w ramach wniosku skierowanego do Sądu Okręgowego

c) unieważnienie czynności prawnej z art. 82 k.c. – tj. obronę przed roszczeniami w ramach procedury nieważności czynności prawnej (np. pożyczki zawartej przez podopiecznego)

d) ustanowienia kuratora dla osoby niepełnosprawnej z art. 183 k.r.o., która to instytucja łączy elementy pełnomocnictwa i opieki faktycznej

e) innego rodzaju działań w obrębie przepisów prawa cywilnego np. odstąpienia od umowy wg przepisów o ochronie konsumenta

W ramach drugiej grupy wsparcia, tj. w obrębie opieki faktycznej można wymienić:

a) rozwiązania w ramach opieki domowej (opieka rodziny, wsparcie sąsiadów, zatrudnienie opiekunki, wsparcie ze strony OPS)

b) opiekę dzienną, w ramach różnego rodzaju klubów, domów seniora czy też dziennych domów pobytu (ze skierowania OPS)

c) domy pomocy społecznej, zarówno państwowe (ze skierowania z OPS) jak i prywatne, działające nieco na zasadzie „prawa kaduka”

e) zakłady opiekuńczo-lecznicze (ZOL), ze skierowania lekarskiego lub na podstawie postanowienia sądu rodzinnego

f) szpitale psychiatryczne, służące raczej celom zapobiegawczym (umieszczenie w szpitalu osoby agresywnej)

W ramach trzecie grupy wsparcia, tj. pomocy ekonomicznej można wskazać:

a) regulację dot. świadczenia wspierającego, wydawanego przez ZUS, jednakże po uprzedniej kwalifikacji ze strony miejskiego ośrodka orzekania o niepełnosprawności

b) świadczenie pielęgnacyjne – przydawane opiekunowi faktycznemu, który rezygnuje z pracy, celem sprawowania opieki nad osobą takiej pomocy wymagającej

c) dodatek pielęgnacyjny – przyznawany automatycznie po ukończeniu 75-tego roku życia lub w przypadku  osób uznanych za całkowicie niezdolne do pracy

d) tzw. 500+ dla osób niepełnosprawnych (świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji)

e) świadczenia emerytalne, rentowe lub w ramach wsparcia z OPS

f) odpisy podatkowe związane z niepełnosprawnością oraz bonifikaty związane z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności (na podstawie orzeczenia miejskiego ośrodka orzekania o niepełnosprawności)

W ramach kolejnych artykułów postaram się przybliżyć poszczególne grupy zadanień.

M.S.