Opisywana w poprzednich artykułach sankcja kredytu darmowego dotyczy sytuacji, w których w umowie kredytu konsumenckiego zawarte zostały zapisy niezgodne z przepisami prawa, w tym naruszające istotne interesy konsumentów. Przepis art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wprost odsyła do przepisów ustawy wskazując, do jakich naruszeń może dojść ze strony banków, a co skutkować może właśnie wszczęciem procedury sankcji kredytu darmowego.

Przede wszystkim pojawia się pytanie, czy opisane naruszenia mają charakter „otwarty” czy „zamknięty”. W zapisie art. 45 ust. 1 ustawy wprost pojawia się bowiem odesłanie do konkretnych przepisów ustawy, co oznacza, że innego rodzaju naruszenia nie stanowiłyby podstawy do podważenia umowy kredytowej. Przepis nie posługuje się bowiem stwierdzeniem „w szczególności” czy też „między innymi”, lecz zawiera zapis dotyczący naruszeń art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c ustawy. Opisane przepisy mają jednak charakter dość „pojemny”, co oznacza, że możliwość „podciągnięcia” uchybień pod konkretne przepisy.

Przechodząc zatem do przykładów wadliwych zapisów umów kredytowych, które mogą stanowić podstawę do podważenia umowy to są to zatem:

a) zawarcie umowy w innej formie niż pisemna (art. 29 ust 1.)

b) brak zawarcia w umowie kredytowej jej istotnych zapisów (art. 30 ust. 1),tj.

1) imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) oraz adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych kredytodawcy i pośrednika kredytowego;
2)rodzaj kredytu;
3)czas obowiązywania umowy;
4)całkowitą kwotę kredytu;
5)terminy i sposób wypłaty kredytu;
6) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;
7) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;
8) zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy, w tym informację o prawie, o którym mowa w art. 37 ust. 1; jeżeli w ramach kredytu stosuje się różne stopy oprocentowania dla różnych należności kredytodawcy, należy także podać kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet różnych należnych sald, dla których stosuje się różne stopy oprocentowania;
[…]
10) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;
11)roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;
[…]
14)sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli umowa je przewiduje;
15) termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;
16)prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem;
17)informację o prawie kredytodawcy do otrzymania prowizji za spłatę kredytu przed terminem i o sposobie jej ustalania, o ile takie prawo zastrzeżono w umowie;

c) brak zapisu dot. opisu towaru lub usługi oraz ceny nabycia towaru lub usługi (art. 31 ust. 1), w tym w przypadku umowy restrukturyzacyjnej (art. 33)

d) braku zapisu dot. limitu kredytu, całkowitego kosztu kredytu, informacji o możliwości żądania w dowolnym momencie spłaty pełnej kwoty kredytu przez konsumenta oraz informacji o opłatach stosowanych od chwili zawarcia umowy oraz warunkach ich zmiany, w przypadku umowy o kredyt konsumencki w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym podlegający spłacie na żądanie lub w terminie do trzech miesięcy (tzw. umowa o kredyt w rachunku)

e) naruszenie zapisów dot. wymiaru odsetek maksymalnych (art. 33a)

f) przekroczenie maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, w tym zapisu, że nie mogą one przekraczać 45% całkowitej kwoty kredytu (art. 36a)

g) naruszenia przepisów dot. odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia wypłaty tego kredytu (art. 36b)

h) naruszenia zapisów dot. udzielenia kolejnych kredytów przed dokonaniem spłaty kredytu wcześniejszego i ograniczeń z tym związanych (art. 36c)

M.S.