Obie wymienione instytucje są jednoosobowymi, państwowymi organami konstytucyjnymi Polski. Ich misja jest wyjątkowo bliska obywatelom – polega ona na strzeżeniu wolności, praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz innych przepisach prawa, a także udzielanie pomocy prawnej osobom tego potrzebującym.

Ombudsman

Pierwszym państwem, gdzie powołano do życia urzędnika publicznego mającego za zadanie ochronę praw obywatelskich i jednoczesne reagowanie na nieprawidłowości w działaniu administracji publicznej była Szwecja. To właśnie z języka szwedzkiego pochodzi wyraz „ombudsman” tłumaczony jako „rzecznik”. Podobna instytucja powstała ponad sto lat później w Finlandii i Danii. Po II Wojnie Światowej umocnienie systemowej ochrony praw człowieka było obecne w debacie publicznej europejskich państw demokratycznych, co spowodowało dalsze upowszechnianie się tego jednoosobowego urzędu.

Rzecznicy w Polsce

Urząd polskiego ombudsmana został utworzony dopiero w 1988 jako ustępstwo władz PRL względem postulatów środowisk opozycyjnych. Pierwszym Rzecznikiem Praw Obywatelskich została Ewa Łętowska. Instytucja Rzecznika Praw Dziecka została wyodrębniona spośród kompetencji pierwotnego urzędu w 2000 roku.

Kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich

Do polskiego ombudsmana może zgłosić się każdy polski obywatel, cudzoziemiec oraz organizacja szczególnie wtedy, gdy istnieje podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości w postępowaniu administracji publicznej, co przekłada się na pogwałcenie konstytucyjnych praw człowieka. Rzecznik w takiej sytuacji może udzielać prawnej porady i pomocy oraz, jeżeli przemawia za tym interes społeczny, włączyć się w postepowanie prowadzone przed sądem.

Ponadto, ze względu na podpisane umowy międzynarodowe, Rzecznik Praw Obywatelskich jest odpowiedzialny za badanie wywiązywania się Polski z różnorodnych zobowiązań. Warto w tym kontekście wspomnieć przede wszystkim ocenę działania mechanizmów ochrony osób niepełnosprawnych i przeciwdziałaniu dyskryminacji oraz torturom zarówno w ujęciu prawnym, jak i praktycznym.

Kompetencje Rzecznika Praw Dziecka

Obszary działania tego urzędu są tożsame z misją Rzecznika Praw Obywatelskich, choć naturalnie adresatem pomocy niesionej w tym przypadku są dzieci. Zdecydowana większość działań Rzecznika Praw Dziecka jest niesiona dzieciom niepełnosprawnym, chorym, z rodzin patologicznych i tym, których rodzice utracili prawa rodzicielskie.

Biura rzeczników

Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka nie działają rzecz jasna w pojedynkę. W jak najlepszym wywiązywaniu się z konstytucyjnych zadań urzędnikom pomaga sztab prawników specjalizujących się w najróżniejszych gałęziach prawa. Biuro RPO znajduje się przy al. „Solidarności” 77 w Warszawie. Można się z nim bezpłatnie skontaktować telefonicznie, mailowo lub osobiście. Takie same drogi komunikacji przewiduje biuro RPD mieszczące się przy ul. Chocimskiej 6 w Warszawie.

MZ